Welke leesverslaafde zou niet onmiddellijk vallen voor een boek met de titel ‘Het oneindige verhaal’? Een boek waaraan nooit een einde komt, een boek waarin je maar dóór kunt lezen, dóór kunt lezen… hoe dik moet zo’n boek wel niet zijn, vraag je je tegelijkertijd af. Maar ach, zo letterlijk moet je het ook weer niet opvatten. ‘Het oneindige verhaal’ is geschreven door een Duitse schrijver: Michael Ende. Het is in veel talen vertaald en ook verfilmd. Ik vond zowel het boek als de film mooi, maar het boek is dubbel zo mooi en spannend als de film.
Het boek is ‘een verhaal in een verhaal’ en gaat over een eenzame, verlegen jongen die Bastiaan heet. Zijn moeder is overleden, zijn vader heeft het altijd druk met zijn werk en bovendien ziet hij er onaantrekkelijk uit en wordt daardoor door alle andere jongens gepest. Hij troost zichzelf met het lezen van veel boeken en zo leest hij op een dag een merkwaardig boek: ‘Het oneindige verhaal’.
De held van het verhaal heet Atréju en heeft alles wat Bastiaan niet heeft en o zo graag zou willen hebben. Hij ziet er goed uit, is dapper, iedereen houdt van hem, kortom: hij is de held die Bastiaan zelf ook zo graag zou willen zijn. Het verhaal is zo spannend dat Bastiaan niet kan ophouden met lezen. En dan gebeurt er een wonder: Bastiaan is op een gegeven moment zelf een deel van het verhaal, ontmoet er Atréju en wordt vrienden met de door hem zo bewonderde held.
De wereld van het verhaal is een andere wereld dan de mensenwereld waar Bastiaan woont: de naam is Fantásia. Het gaat niet goed met Fantásia. Als Bastiaan er binnentreedt, is het Fantásia van Atréju en alle andere figuren die het bevolken, langzaamaan aan het verdwijnen. Het wordt vernietigd door het kwaad en het mensenkind Bastiaan is uitverkoren om Fantásia te redden van een droevige ondergang. Voordat dat gebeurt, beleven Bastiaan en Atréju vele avonturen, te veel om hier te vertellen. Desondanks is de oplossing eigenlijk heel eenvoudig: het mensenkind uit de gewone wereld moet de keizerin van Fantásia, die in een ivoren toren woont, een nieuwe naam geven. Als het ten slotte zo ver komt, is Fantásia bijna geheel vernietigd. Wat overblijft is slechts één zandkorrel. Dat lijkt het einde van die wonderlijke wereld, maar blijkt juist een nieuw begin waaruit weer een nieuw Fantásia kan ontstaan en het hele verhaal opnieuw kan beginnen met een ander mensenkind als mogelijke redder.
En zo zal het steeds doorgaan: uit het kwaad komt de vernietiging voort, maar na de vernietiging zal er altijd hoop op een nieuw begin zijn. Het kwaad leek te winnen, maar één onaantrekkelijke, verlegen jongen, het slachtoffer van pesterijen die zich daarom ‘verstopt’ in de wereld van de boeken, wordt uitverkoren om een nieuwe fantasiewereld achter de gewone wereld te scheppen. Een heerlijk boek met een extra dimensie voor lezers die van symboliek houden.
Cobi Pengel
Het lijkt er inderdaad op dat de wereld niet zo lang meer heeft. Dat er dan een zandkorrel is waaruit een nieuwe wereld kan ontstaan stelt een beetje gerust.